زيكرەکانی دوای نوێژە فەڕزەکان

لەدوای نوێژە فەڕزەکان کۆمەڵێک زیکر هەیە، کەوا ئەنجامدانیان سوننەتە، هەروەک پێشەوا نەوەوی ڕەحمەتی خوای لێبێت دەفەرمووێت: زانايان كۆدەنگن لەسەر سوننەتی زیکرەکانی دوای نوێژە فەڕزەکان.
زیکرەکانی دوای نوێژ بریتین لەم زیکرانە:
یەکەم: سێ جار ووتنی استغفر الله پاشان ووتنی ((اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَمِنْكَ السَّلاَمُ، تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلاَلِ وَالإِكْرَامِ))(1).
دووەم: خوێندنی زیکری ((لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شـريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شـيءٍ قَدِيرٌ، لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللّهِ، لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ، وَلاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ، وَلَهُ الثَّنَاءُ الْحَسَنُ، لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ مُخْلِصـينَ لَهُ الدِّينَ، وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ))(٢)، لەدوای نوێژ، ئیبن زوبەیر خوای گەورە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت: ((كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُهَلِّلُ(3) بِهِنَّ دُبُرَ كُلِّ صَلَاةٍ))، واتە: (پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم لەدوای هەموو نوێژێک ئەم زیکرەی دەکرد بە دەنگی بەرز). 
سێیەم: خوێندنی زیکری ((لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شـريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شـيءٍ قَدِيرٌ، اللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِمَا مَنَعْتَ، وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ))(4).
چوارەم: خوای گەورە بەپاک ڕاگرتن (سبحان الله کردن)، ئەمەش چەند جۆرێکی هەیە(5):
1.سبحان الله (٣٣)جار، الحمد الله (٣٣) جار، الله أکبر (٣٣) جار، وە لەجاری سەدەم بڵێ: ((لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شـريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شـيءٍ قَدِيرٌ))، ئەبو هوڕەیرە خوای گەورە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم فەرموویەتی: ((مَنْ سَبَّحَ اللّهَ فِي دُبُرِ كُلِّ صَلاَةٍ ثَلاَثاً وَثَلاَثِينَ، وَحَمِدَ اللّهَ ثَلاَثاً وَثَلاَثِينَ، وَكَبَّرَ اللّهَ ثَلاَثاً وَثَلاَثِينَ، فَتِلْكَ تِسْعَةٌ وَتِسْعُونَ، وَقَالَ تَمَامَ الْمِائَةِ: لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شـريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شـيءٍ قَدِيرٌ، غُفِرَتْ خَطَايَاهُ وَإِنْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْرِ))(6)، واتە: (هەر کەسێک لەدوای هەموو نوێژێک سی و سێ جار بڵێ (سبحان الله) و سی و سێ جار (الحمد لله) سی و سێ جار (الله أکبر) بڵێت دەکات بە نەوەد و نۆ، لەجاری سەدەم بڵێت: ((لاَ إِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شـريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شـيءٍ قَدِيرٌ))، ئەوا خوای گەورە لە تاوانەکانی خۆش دەبێت ئەگەر بەقەد کەفی دەریاکان بێت).
2.سبحان الله (٣٣)جار، الحمد الله (٣٣) جار، الله أکبر (٣٤) جار، کەعبی کوڕی عوجرە خوای گەورە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم فەرموویەتی: ((مُعَقِّبَاتٌ لاَ يَخِيبُ قَائِلُهُنَّ أَوْ فَاعِلُهُنَّ دُبُرَ كُلِّ صَلاَةٍ مَكْتُوبَةٍ: ثَلاَثٌ وَثَلاَثُونَ تَسْبِيحَةً، وَثَلاَثٌ وَثَلاَثُونَ تَحْمِيدَةً، وَأَرْبَعٌ وَثَلاَثُونَ تَكْبِيرَةً))(7) واتە: (ئەو وشە یەک لەدوای یەکانەی لەدوای نوێژ فەڕزەکان دەوترێن ئەو کەسەی دەیڵێت نە زەرەرمەند دەبێت نە پەشیمانیش دەبێتەوە، ئەوانیش سبحان الله (٣٣) جار، الحمد لله (٣٣) جار، الله أکبر (٣٤) جار).
3.سبحان الله (٢٥) جار، الحمد لله (٢٥) جار، الله أکبر (٢٥) جار، لا إله إلا الله (٢٥) جار، زەیدی کوڕی ثابت خوای گەورە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت:(( أُمِرْنا أنْ نُسبِّحَ دُبُرَ كلِّ صلاةٍ ثلاثًا وثلاثينَ، ونحمَدَه ثلاثًا وثلاثينَ، ونكبِّرَه أربعًا وثلاثينَ، قال: فرأى رجُلٌ مِن الأنصارِ في المنامِ، فقال: أمَرَكم رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم أنْ تُسبِّحوا في دُبُرِ كلِّ صلاةٍ ثلاثًا وثلاثينَ، وتحمَدوا اللهَ ثلاثًا وثلاثينَ، وتُكبِّروا أربعًا وثلاثين؟ قال: نَعم، قال: فاجعَلوا خمسًا وعشرينَ، واجعَلوا التَّهليلَ معهنَّ، فغدَا على النبيِّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم، فحدَّثَه، فقال: افعَلوا))(8) واتە: (ئەمرمان پێکراوە کەوا لەدوای نوێژە فەڕزەکاندا (٣٣) جار سبحان الله، (٣٣) جار الحمد لله، (٣٤) جار الله أکبر بکەین،  دەفەرمووێت:  پیاوێکم بینی لە پشتیوانەکان (الأنصار) لە خەومدا، ووتی: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم ئەمری پێکردوون کەوا لە دوای هەموو نوێژێکدا (٣٣) جار  سبحان الله، (٣٣) جار الحمد لله، (٣٤) جار الله اکبر بکەین، ووتم بەڵێ، ووتی: ئەمانە (٢٥) جار بخوێنە، وە لەگەڵیاندا لا إله إلا الله (٢٥) جار بخوێنە، زەید دەفەرمووێت: بەیانی ئەمەوە بۆ پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم گێڕایەوە، فەرمووی: وا بکە).
4.سبحان الله (١٠) جار، الحمد لله (١٠) جار، و الله أکبر (١٠) جار،  ئەبو هوڕەیرە خوای گەورە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم فەرموویەتی:((أفلا أُخبِرُكم بأمرٍ تُدركونَ مَن كان قبْلَكم، وتسبِقونَ مَن جاء بعدَكم، ولا يأتي أحدٌ بمِثلِ ما جِئتُم به إلَّا مَن جاء بمِثلِه؟! تُسبِّحونَ في دُبُرِ كلِّ صلاةٍ عَشْرًا، وتحمَدونَ عَشْرًا، وتُكبِّروَن عَشْراً))(9)، واتە: (ئایا شتێکتان پێ نەڵێم، بگەن بەوانەی لە پێش ئێوە ڕۆیشتوون، وە پێش ئەوانەش بکەون کە لەدوای ئێوەوە دێن، وە هیچ کەسێک پێتان نەگات، بەئەندازەی ئەوەی ئێوە کردوتانە، مەگەر کەسێک بێت بەئەندازەی ئێوە ئەم کارەی کردبێت؟ لەدوای هەموو نوێژکدا (١٠) جار سبحان الله، (١٠) الحمد لله، (١٠) الله أکبر بکەن).
پێنجەم: خوێندنی آیة الکرسی: ئەبی ئومامەی باهلی ڕەزای خوای گەورەی لێ بێت دەفەرمووێت: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم فەرموویەتی: ((مَنْ قَرَأَ آيةَ الكُرْسـي دُبُرَ كُلِّ صَلاةٍ مَكْتُوْبَةٍ لَمْ يَمْنَعْهُ مِنْ دُخُوْلِ الجَنَّةِ إلا المَوْت))(10) واتە: (هەر کەسێک لەدوای هەموو نوێژە فەڕزەکان آیة الکرسی بخوێنێت ئەوا هیچ شتێک ڕێگری لێناکات لە چونە بەهەشت تەنها مردن نەبێت) واتە ئەگەر بمرێت دەچێتە بەهەشتەوە.
شەشەم: خوێندنی سوڕەتی الناس والفلق: عوقبەی کوڕی عامر خوای گەورە لێی ڕازی بێت دەفەرمووێت: ((أَمَرَنِي رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ أَقْرَأَ بِالْمُعَوِّذَاتِ دُبُرَ كُلِّ صَلَاةٍ))(11)، واتە: (پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم فەرمانی پێکردم لەدوای هەموو نوێژێک دوو سوڕەتە پەنا پێگرەکە بخوێنم ـ [ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ] ، و[ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ] ـ). 

---------------------

(1) رواه مسلم: 135.
(2) رواه مسلم برقم (596).
(3) يُهَلِّلُ: واتە دەنگ بەرز کردنەوە.
(4) رواه البخاري برقم (844)، ومسلم برقم (593)
(5) سوننەت وایە کەوا تەسیبیحات بە دەستی ڕاست بکرێت، عبدالله کوڕی عومەر خوای گەورە لە خۆی و باوکی ڕازی بێت دەفەرمووێت: پێغەمبەری خوا صلى الله علیه وسلم بینی بە دەستی ڕاستی تەسبیحاتی دەکرد.( الترمذيُّ (3583)، وأحمد (27134)، وقال الألبانيُّ في ((صحيح سنن الترمذي)) (3583): حسن صحيح.)
(6) رواه مسلم برقم (597)
(7) رواه مسلم برقم (596)
(8) رواه الترمذي (3413)، والنسائي (1350)، أحمد (21702) صحَّحه الترمذي، والألبانيُّ في (صحيح سنن الترمذي): 3413.
(9) رواه البخاري (6329)، ومسلم (595)
(10) رواه النَّسائي في السنن الكبرى برقم (9928)، وصححه المنذري في كتابه:الترغيب والترهيب برقم (2373)، وابن عبدالهادي (المحرر 1/ 198)، وابن القيم (زاد المعاد 1/ 303).
(11) رواه أبو داود برقم (1525)، وقال الألباني: «قلت إسناده صحيح، وصححه ابن خزيمة وابن حبان» صحيح أبي داود (5/ 254).